قوانین کار در عمان مجموعهای از مقررات و دستورالعملها هستند که بهمنظور ایجاد تعادل و عدالت در روابط کاری میان کارگران و کارفرمایان طراحی شدهاند. این قوانین هدف اصلی خود را حفاظت از حقوق کارگران، ارتقای شرایط کاری و تضمین رعایت استانداردهای قانونی در محیطهای شغلی قرار دادهاند. در ادامه، به تفصیل به بررسی مهمترین بخشهای این قوانین خواهیم پرداخت که شامل حقوق کارگران در زمینههایی چون ساعات کاری، مرخصیها، قراردادهای کاری، و همچنین چگونگی رسیدگی به اختلافات کاری است. آشنایی با این قوانین برای کارگران و کارفرمایان ضروری است، چراکه این قوانین نهتنها به حمایت از حقوق کارگران میپردازند، بلکه به کارفرمایان نیز کمک میکنند تا روابط کاری خود را در چارچوب قانونی و بهطور صحیح مدیریت کنند.
قوانین کار در عمان: معرفی و توضیحات
در این بخش، به بررسی و توضیح قوانین کار در عمان پرداختهایم که برای تمامی کارگران و کارفرمایان در این کشور لازمالاجرا است. این قوانین بهمنظور تضمین حقوق کارگران، ایجاد محیط کاری منصفانه و رعایت عدالت اجتماعی تنظیم شدهاند. قوانینی که در ادامه خواهیم خواند، شامل حقوق و وظایف کارگران، شرایط قراردادهای کاری، مرخصیها، ساعات کاری، قوانین مربوط به کارگران نوجوان و مرخصیهای اضطراری میشود. همچنین، نحوه رسیدگی به اختلافات کاری و اصول تشکیل اتحادیههای کارگری نیز از دیگر مباحث مهم در این قوانین است.
هدف از تدوین این قوانین، حمایت از کارگران در برابر هرگونه سوءاستفاده و تضمین شرایط کاری مناسب برای آنها است. این قوانین همچنین به کارفرمایان کمک میکند تا از نظر حقوقی و اجتماعی با کارگران خود بهدرستی تعامل داشته باشند.
ماده (21): قرارداد استخدام
ماده (24): دوره آزمایشی
کارگر نباید برای دورهای بیش از سه ماه در حالت آزمایشی قرار گیرد، اگر دستمزد او به صورت ماهانه پرداخت میشود، و این دوره نباید بیش از یک ماه باشد اگر دستمزد او به شکل دیگری پرداخت شود.
کارگر نباید بیش از یک بار نزد همان کارفرما در حالت آزمایشی قرار گیرد و هر دوره آزمایشی باید در صورت تکمیل موفقیتآمیز، در دوره خدمت او لحاظ شود.
هر یک از طرفین میتوانند با ارائه اطلاعیهای که مدت آن کمتر از هفت روز نباشد، قرارداد را در طول دوره آزمایشی فسخ کنند، اگر مشخص شود که ادامه اشتغال مناسب نیست.
ماده (27): وظایف کارگر
انجام کار شخصاً مطابق با دستورالعملها و نظارت کارفرما، در حد مشخصشده در قرارداد و مطابق با قانون و مقررات کار، و انجام وظایف با دقت و مسئولیتی که از یک فرد منطقی انتظار میرود.
پیروی از دستورات کارفرما مربوط به اجرای کار توافقشده، در صورتی که این دستورات مخالف قرارداد، قانون یا اخلاق نباشد و انجام آنها کارگر را در معرض خطر قرار ندهد.
نگهداری از ابزار و وسایل تولید که در اختیار او قرار گرفته است، با دقت و توجهی که از یک فرد منطقی انتظار میرود، و اتخاذ تمام اقدامات لازم برای حفظ و ایمنی آنها.
حفظ اسرار کاری.
تلاش مداوم برای ارتقای مهارتها و تجربیات حرفهای و فرهنگی خود طبق مقررات و رویههایی که ممکن است توسط کارفرما تعیین شود.
عدم استفاده از ابزار کار خارج از محل کار مگر با اجازه قبلی کارفرما و نگهداری از این ابزار در محلهای مناسب.
رعایت دستورالعملهای ایمنی و بهداشت حرفهای در محل کار مطابق با قوانین، مقررات و دستورالعملهای تعیینشده.
ماده (28): مقررات کار
کارفرمایی که ۱۵ کارمند یا بیشتر را به کار گرفته است، باید مقررات کار را پس از تأیید وزارت مربوطه، در محل قابلمشاهدهای در محل کار خود نصب کند. این مقررات باید شامل موارد زیر باشد:
- قوانین مربوط به سازماندهی کار در محل کار.
- حقوق و وظایف کارمند و کارفرما.
- قوانین تنظیمکننده روابط بین کارمند، همکارانش و مدیران.
- قوانین مربوط به ارتقاء شغلی.
- مشخصات دستهبندی حقوق، انواع مزایا و هزینههای قابل بازپرداخت، و زمان و مکان پرداخت آنها.
کارفرما باید هرگونه اصلاحاتی که توسط وزارتخانه برای اجرای قوانین، مقررات و تصمیمات صادرشده لازم است را در این مقررات اعمال کند.
ماده (29): مقررات تنبیهات
کارفرمایی که ۱۵ کارگر یا بیشتر را به کار گرفته است، باید مقررات تنبیهات و هرگونه اصلاحات مرتبط را در محل قابلمشاهدهای در محل کار خود نصب کند. برای قابل اجرا شدن، این مقررات باید ظرف دو ماه از تاریخ ارسال برای تأیید، توسط وزارت تأیید شوند. اگر این مدت بدون دریافت تأیید یا رد از سوی وزارت به پایان برسد، این مقررات به صورت خودکار قابل اجرا خواهند شد.
وزارت ممکن است با صدور تصمیمی، الگوهای مقررات انضباطی را متناسب با نوع کار برای راهنمایی کارفرمایان ارائه دهد.
ماده (61): مرخصی سالانه
ماده (65): تعطیلات رسمی
کارگر حق دریافت دستمزد کامل خود را در تعطیلات مربوط به جشنها و مناسبتهای رسمی که توسط وزیر تعیین میشود، دارد. اگر تعطیلات رسمی با روز استراحت هفتگی (که با حقوق پرداخت میشود) همزمان شود، کارگر باید با یک روز دیگر جبران شود.
در صورتی که تعطیلات رسمی در دوره مرخصی سالانه کارگر واقع شود، کارگر حق دریافت هیچگونه جبرانی بابت آن را ندارد.
چنانچه شرایط کار ایجاب کند که کارگر در روز تعطیل رسمی کار کند، در این صورت کارگر حق دارد علاوه بر دریافت دستمزد کامل برای آن روز، مبلغ اضافی حداقل معادل ۲۵ درصد دستمزد خود را دریافت کند یا به جای آن، یک روز استراحت جایگزین داشته باشد.
ماده (66): مرخصی استعلاجی
با رعایت مقررات قانون بیمه اجتماعی، کارگری که بیماری او تأیید شود، حق استفاده از مرخصی استعلاجی را دارد که مجموع آن نباید از ده هفته در طول یک سال تجاوز کند. این مرخصی به شرح زیر اعطا میشود:
- هفته اول و دوم: با دستمزد کامل.
- هفته سوم و چهارم: با سهچهارم دستمزد کامل.
- هفته پنجم و ششم: با نصف دستمزد کامل.
- هفته هفتم تا دهم: با یکچهارم دستمزد کامل.
بیماری باید با ارائه گواهی پزشکی ثابت شود و در صورت بروز اختلاف، موضوع به کمیسیون پزشکی که در بخش [43] این قانون پیشبینی شده است، ارجاع داده میشود.
کارگری که بیمار است، میتواند علاوه بر مرخصی استعلاجی، از مرخصی سالانه خود نیز استفاده کند.
ماده (67): مرخصیهای ویژه
کارگر حق دارد از مرخصی ویژه با دستمزد کامل به شرح زیر بهرهمند شود:
- سه روز در صورت ازدواج خود، و تنها یکبار در طول مدت خدمت خود.
- سه روز در صورت فوت فرزند، والدین، همسر، پدر بزرگ، مادر بزرگ، برادر یا خواهر.
- دو روز در صورت فوت دایی یا عمه.
- پانزده روز برای انجام فریضه حج [زیارت] یکبار در طول مدت خدمت خود، مشروط بر اینکه حداقل یک سال در خدمت کارفرما باشد.
- پانزده روز در طول سال برای امتحان دادن برای کارگر عمانی که دانشآموز یکی از مدارس، موسسات، کالجها یا دانشگاهها است.
- سی روز برای همسر مسلمان کارگر در صورت فوت شوهر.
حق استفاده از مرخصیهای ذکر شده در بندهای 2، 3 و 6 منوط به ارائه گواهی فوت از مرجع ذیصلاح است.
ماده (68): ساعات کاری
ماده (69): استراحت در طول ساعات کاری
ماده (70): کار اضافی
ماده (71): تعطیلات هفتگی
کارفرما موظف است به کارگر حداقل دو روز تعطیلی متوالی در هر هفته پس از پنج روز کاری متوالی اعطا کند. تجمیع دورههای استراحت هفتگی برای حداکثر هشت هفته ممکن است با مجوز وزیر در برخی از مکانهای کاری که توسط وزیر مشخص شده است، مجاز باشد، در صورتی که کارفرما و کارگر به صورت کتبی با این امر موافقت کنند. تعطیلات هفتگی در تمامی موارد باید با پرداخت باشد.
ماده (76): اشتغال نوجوانان
ماده (83): مرخصی زایمان
ماده (107): اختلافات کاری
ماده (108): اتحادیههای کارگری
کارگران میتوانند اتحادیههای کارگری تشکیل دهند تا منافع خود را حفظ کنند، حقوق خود را دفاع کنند و وضعیت مادی و اجتماعی خود را بهبود بخشند و در تمامی مسائل مربوط به امور خود نمایندگی کنند.
شرایط مرخصی اضطراری:
شرایط زیر برای مرخصی اضطراری اعمال میشود:
- اگر کارمند به دلیل یک دلیل قهری و غیرمنتظره که نمیتوان آن را از پیش گزارش داد، کار را متوقف کند تا اجازهنامه دریافت کند.
- مرخصی اضطراری در هر مورد نباید بیشتر از دو روز باشد.
- کارمند باید مدرکی برای دلیل اضطراری که باعث توقف کار او شده است، در صورت امکان ارائه دهد.
- کارمند باید فوراً کارفرما را از وضعیت اضطراری خود مطلع کند.
کارفرما حق دارد با استفاده از اختیارات خود در مدیریت کار، درباره دلیل اضطراری ارائه شده توسط کارمند تصمیمگیری کند.
(تصمیم وزارتی شماره 657/2011 در مورد تنظیم مرخصیهای اضطراری در موسسات بخش خصوصی.)